Tác giả lập luận rằng đọc văn học là một hành động tìm kiếm ý nghĩa tiềm ẩn, một “trò chơi” phức tạp đòi hỏi nhiều phương pháp và lý thuyết khác nhau. Sách khẳng định ý nghĩa văn học không cố định mà biến động, đa nghĩa và liên quan đến nhiều yếu tố lịch sử, văn hóa, tâm lý. Trần Đình Sử nhấn mạnh vai trò của người đọc trong việc giải thích và “chơi” tác phẩm, đồng thời đề cao cách đọc có văn hóa, tôn trọng ngữ cảnh và ngôn từ nghệ thuật. Cuốn sách cũng giới thiệu nhiều bài giảng văn – đọc văn, chủ yếu là các tác phẩm trong chương trình Trung học, như một cách khơi gợi và làm giàu vốn đọc chung.