Năng lực quan sát là khả năng xem xét một cách tỉ mỉ một sự vật hiện tượng nào đó và lý giải nó một cách chính xác. Trên thực tế, năng lực quan sát nhạy bén thường đi với một bộ óc linh hoạt.
Năng lực quan sát không chỉ thể hiện ở việc nhìn bằng mắt bởi vì khi chúng ta quan sát một đồ vật nào đó, không chỉ đơn thuần là nhìn bằng mắt mà còn cần ngửi bằng mũi, sờ bằng tay.
Năng lực quan sát là năng lực cơ bản nhất, quan trọng nhất trong các hoạt động tinh thần, trí tuệ của con người. Nếu không có năng lực quan sát chính xác thì không thể có cách suy nghĩ chính xác.
Sự vật thường chỉ bộc lộ điều bí mật của mình cho những ai biết cách quan sát và có sở trường về cách quan sát tỉ mỉ, cẩn thận.