Truyện “Cái ấm đất” kể về một ông cự phú sắp qua đời, gọi ba con trai lại chia gia tài. Ông thú nhận mình giàu có nhờ bóc lột, gian trá, nhưng có một thứ tài sản trong sạch và thiêng liêng: cái ấm đất – kỷ vật gắn bó với thời tuổi trẻ ông bán nước vối rong, khi còn nghèo mà trong sạch, lương thiện.

Ông muốn trao cái ấm đất cho người con xứng đáng nhất:

Con cả ham ruộng trâu.

Con hai khéo nói nhưng thiếu thật tâm, chỉ coi ấm đất như vật ngẫu nhiên.

Con ba thật thà, bằng lòng nhận cái ấm đất và hứa sẽ sống trong sạch, sung sướng.

Sau khi cha mất, hai anh giàu có, riêng Ba quyết chí sống bằng nghề bán nước vối với cái ấm đất. Nhờ lòng nhân hậu và kiên nhẫn, anh được thần Ấm Đất hiện lên giúp đỡ, ban cho ấm nước vối không bao giờ vơi. Anh chọn cuộc đời giản dị, trong sạch, giúp người nghèo bằng bát nước vối, không màng giàu sang.